ਸਿਰ-ਮੱਥੇ ’ਤੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਪੇਂਡੂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਬਹੁ-ਚਰਚਿਤ ਤੇ ਬਹੁ-ਚਹੇਤਾ ਗਹਿਣਾ ‘ਸੱਗੀ ਫੁੱਲ’ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਹਿਣਾ ਤਿੰਨ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੈ। ਭਾਵ ਇਕ ਸੱਗੀ ਅਤੇ ਦੋ ਫੁੱਲ। ਭਾਵੇਂ ਸੱਗੀ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਕੱਲਾ ਸੱਗੀ ਹੀ ਕਹਿ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੱਗੀ ਫੁੱਲ ਦਾ ਪੂਰਕ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦਾ ਹੈ। ਸੱਗੀ ਫੁੱਲ ਸਿਰ ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਸੋਨੇ ਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਪੱਤਰੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਇਕ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਗੁੰਬਦ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ। ਸੁਹਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਇਸ ਗਹਿਣੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਖੋਪੇ ਦੀ ਮੂਧੀ ਮਾਰੀ ਠੂਠੀ ਵਰਗੀ ਵੀ ਆਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੱਗੀ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਤੇ ਫੁੱਲ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਬਸ ਆਕਾਰ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਪਤਲੇ ਪੱਤਰੇ ’ਤੇ ਸੋਨੇ ਦਾ ਪੱਤਰਾ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਸੱਗੀ ਫੁੱਲ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਜੋ ਅੰਦਰੋਂ ਖੋਖਲੇ ਹੁੰਦੇ। ਸੱਗੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਸਿਰੇ ’ਤੇ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਡੋਡੀ ਹੁੰਦੀ। ਸੱਗੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਕੁੰਡੇ ਬਣਾਏ ਹੁੰਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਡੋਰ ਪਾ ਕੇ ਸੱਗੀ ਫੁੱਲ ਗੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ। ਸੱਗੀ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ‘ਸਿਰ ਗੁੰਦਣਾ’ ਜਾਂ ‘ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਕਰਨਾ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ। ਸੱਗੀ ਪਾਉਣੀ ਜਾਂ ਸਿਰ ਗੁੰਦਣਾ ਹਾਰੀ-ਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਵਿਆਹ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਉਂਜ ਤਿਓਹਾਰ ’ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਨੈਣ ਜਾਂ ਝੂਰੀ ਹੀ ਸੱਗੀ ਗੁੰਦਦੀ। ਉਹ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਲਈ ਸਸਤਾ ਅਤੇ ਚਲਦਾ-ਫਿਰਦਾ ‘ਬਿਊਟੀ ਪਾਰਲਰ’ ਹੁੰਦੀ।

ਇਨਸਾਨ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਲਵੇ, ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਮਰਨ ਨੂੰ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਕਈ 80, 90 ਸਾਲ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸੋਟੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਤੁਰਦੇ ਜਾਂ ਪੈਰ ਘਸੀਟਦੇ ਆਮ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਪਹਾੜਾਂ ’ਤੇ ਉੱਗੇ ਚੈਰੀ ਦੇ ਫੁੱਲ ਪੂਰੇ ਜੋਬਨ ’ਤੇ ਆ ਕੇ ਹਾਸੇ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਚੁੱਪ-ਚੁਪੀਤੇ ਗਰਮੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।

ਖੱਦਰ ਜਾਂ ਕੇਸਮੈਂਟ ਦਾ ਬੂਟੀਆਂ ਵਾਲਾ ਝੋਲਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਅਹਿਮ ਵੰਨਗੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਮੀਰ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਵੰਨਗੀ ਵੀ ਲੋਪ ਹੋ ਗਈ। ਬੀਤੇ ਹੋਏ ਦੌਰ ਵਿਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਹੁਣ ਦੋਸਤ ਕੇਵਲ ਦੋਸਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਕ ਨਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਦੂਜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਤਾਂ ਨੇੜਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਕੱਠਿਆਂ ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ, ਇਕੱਠਿਆਂ ਮੌਜਾਂ ਮਾਣਨੀਆਂ, ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ, ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਮਨਾਉਣਾ, ਇਕੱਠਿਆਂ ਬਹਿ ਕੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣੀ, ਘੁੰਮਣਾ-ਫਿਰਨਾ ਅਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ’ਚ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਕੋਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣਾ। ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਪੁਰਾਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੀਬ ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸਤੀ ਅੱਜ ਕਿਉਂ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ? ਜਦਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਖੂਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਿਉਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੁੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ?

ਅੱਜ ਦੀ ਤੜਕ-ਭੜਕ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬੇ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕੀ ਕਦੇ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਕਾਹਲਾ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਉਂਦੀ ਉਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਉਕਤਾ ਕੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਰਾਹਤ ਦਾ ਬਿਤਾਉਣ ਲਈ ਪੈਲੇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ? ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਸਬੰਧੀ ਤੁਹਾਡਾ ਉੱਤਰ ‘ਹਾਂ’ ਵਿਚ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ ਇਸ ਯੁੱਗ ਬਾਰੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਜੀ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਦਾਇਰਾ ਹੀ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਜਾਂ ਨਿਘਾਰਨ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੌੜ ਦਾ ਪੰਧ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਭਾਵੇਂ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਇਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਜੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਨਿੱਘ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਲਗਣਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਧਨ-ਦੌਲਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤਾਂ ਘੱਟਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸੱਚੀ ਦੋਸਤੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਵੱਧਦੀ-ਫੁੱਲਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੱਚੇ ਦੋਸਤ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਦੋਸਤੀ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਨਿਭਾਉਣਾ ਬੜਾ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਅੱਜ ਲੋਕ ਇਕੱਲਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਦੋਸਤ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਦੇ ਸਾਥ ਲਈ ਤੜਫ਼ ਰਹੇ ਹਨ।

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ-ਨਾਤਿਆਂ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਕਦੇ ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੀਕਰਨ ਹੁਣ ਬਿਖ਼ਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਬਦਲ ਹੀ ਗਏ ਹਨ।
ਸਾਡੇ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਗੇ ਇਸ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੋਹ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ ਅੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀਡੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ‘ਏਕ ਜੋਤਿ ਦੋਇ ਮੂਰਤੀ’ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਫੁੱਫੜ, ਮਾਸੜ, ਚਾਚੀ, ਤਾਈ, ਭਾਬੀ, ਜੀਜਾ, ਸਾਲੀ ਆਦਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਰਗੀ ਹੀ ਅਪਣੱਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਵਰਗਾ ਕਵੀ ਜਦੋਂ ‘ਗਲ਼ ਲੱਗ ਕੇ ਸੀਰੀ ਦੇ ਜੱਟ ਰੋਵੇ’ ਬੋਲਾਂ ਵਾਲਾ ਗੀਤ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੰਮ-ਕਾਜੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖ਼ੂਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਰਗਾ ਹੀ ਆਪਣਾਪਣ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ‘ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਹਨੇਰੀ’ ਵਗੀ ਤਿਵੇਂ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਦਾ ਰੁਪਾਂਤਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਹੁਣ ਇਹ ਸਮਾਪਤੀ ਦੇ ਕੰਢਿਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤਾਂ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਹੀ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ਜਾਂ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਬੁਢਾਪਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋੋਂ ਤਕ ਪਹੁਚੰਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਜੋੋ ਪੈਂਡਾ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਸੀ। ਉਦੋੋਂ ਉਹ ਕਦੇ ਰੁਕਿਆ ਨਹੀਂ, ਚੱਲਦਾ ਹੀ ਰਿਹਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜੀਵਨ ਵਹਿੰਦੇ ਦਰਿਆ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜੋੋ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਰਸਤਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਇਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਖ਼ੁਦ ਬਣਾ ਲੈਣੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਤੇ ਉਲਝਣਾਂ ਸਾਡੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਹੋੋਏ ਕੌੌੜੇ ਮਿੱਠੇ ਤਜਰਬੇ ਅੱਜ ਸਾਡਾ ਹਾਸਲ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਤੇ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸਦਉਪਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਸਾਨੂੰ ਬਾਤਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਵਾਰ- ਵਾਰ ਇੱਕ ਹੀ ਬਾਤ ਸੁਣਨ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਦੇ। ਉਹ ਬਾਤ ਸੀ ‘ਇੱਕ ਸੀ ਚਿੜੀ ਤੇ ਇੱਕ ਸੀ ਕਾਂ।’ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀ- ਇੱਕ ਵਾਰ ਚਿੜੀ ਤੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਦਾਣਾ ਲੱਭ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਿੜੀ ਕਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਬੀਜਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਾਂ ਸਹਿਮਤ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੰਮ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਚਿੜੀ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫ਼ਸਲ ਵੰਡਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਵਿਹਲੜ ਕਾਂ ਚੌਧਰੀ ਬਣ ਕੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਿੜੀ ਨਿਰਾਸ਼ੇ ਮਨ ਨਾਲ ਤੂਤੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਉੱਪਰ ਬੈਠੀ ਆਪਣੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਕੋਸ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਇਨਸਾਫ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੀਂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੜੇ ਪੈਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਚਿੜੀ ਤੂਤੜੇ ਵਿੱਚ ਲੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਕਾਂ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਗੜਾ ਵੱਜਣ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਹੀ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਹਟਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਬਾਜਰਾ ਅਤੇ ਤੂਤੜਾ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ’ਚ ਤਰੇੜਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਬੁਢਾਪੇ ’ਚ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਧ-ਆਸ਼ਰਮਾਂ ’ਚ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਵੀ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਤਾਰਾ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਹੈ। ਬੁਜ਼ਰਗਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਨਰੋਏ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਭਾਵੇਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ’ਤੇ ਅੱਜ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਭਾਰੂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਬੱਚੇ ਹੀ ਗ਼ਲਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦਾ ਕਸੂਰ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਤਣਾਅ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਲੀਕਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਸੱਚਾ-ਸੁੱਚਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਕੁੜੱਤਣ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਸਲੀਕਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਹਰ ਘੜੀ ਹਰ ਕੰਮ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੋਈ ਮਿਸਤਰੀ ਵਧੀਆ ਸੰਦਾਂ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਲੀਕੇ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ। ਸਲੀਕਾ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਵੱਲ ਓਨਾ ਹੀ ਧਿਆਨ ਘੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਬਾਹਰ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੋਹਣਾ ਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਘਰੋਂ ਵਧੀਆ ਕੱਪੜੇ ਪਾਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਪਿੱਛੇ ਬਹਿਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਕਤਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਖੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਸਲੀਕੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ। ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਜਾਈਏ ਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਕੇ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰੀਏ।

ਵਿਸ਼ਵਾਸ ’ਚ ਦਗਦੇ ਸੂਰਜ ਨੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਣ-ਕਣ ’ਚ ਧੜਕਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਹਲੂਣਿਆ ਹੈ। ਸੋਨ ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਿਰਨਾਂ ਹਰ ਬਸ਼ਿੰਦੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਲਾਲੀ ਬਣ ਕੇ ਚਮਕੀਆਂ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਹਸੂੰ-ਹਸੂੰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਹਿਦ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ। ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਰੁਮਕਦੀਆਂ ਪੌਣਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡੇ ਉੱਤੇ ਲਪੇਟ ਕੇ, ਨਵੇਂ ਉੱਗਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਰਹਿਣ ਲਈ ਵਚਨ ਲੈਂਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਇਹ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਈ ਹੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਮੁੱਚੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਆਨੰਦ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ? ਇੱਥੇ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਜਿਊਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ ਜਾਵੇ।

ਸਾਡੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਕਈ ਰਿਸ਼ਤੇ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਸਾਂਝ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖ਼ੁਦ-ਬਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਨਿਭਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤਾਂ ਨਿਭਾਇਆਂ ਹੀ ਨਿਭਦੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ-ਤਾਣੀਆਂ ’ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਲਝਣਾਂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਹੈ। ਕਦੇ ਧੀ, ਕਦੇ ਭੈਣ, ਮਾਂ ਬਣਕੇ ਤੇ ਕਦੇ ਨਣਦ, ਨੂੰਹ, ਸੱਸ ਤੇ ਦਰਾਣੀ, ਜਿਠਾਣੀ ਬਣਕੇ। ਪੇਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ’ਚ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ ’ਚ ਭਿੱਜੀ ਉਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹਤ ਦੇ ਹੁਲਾਰੇ ਝੂਟਦੀ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਾਨ-ਸਨਮਾਨ, ਲਾਡ-ਦੁਲਾਰ, ਸਤਿਕਾਰ ਵੰਡਦੇ ਤੇ ਬਟੋਰਦੇ ਹੋਏ ਰਵਾਂ-ਰਵੀਂ ਚੱਲਦੇ ਹਨ,

ਫਰਨੀਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੌਣ ਲਈ, ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਕੰਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੜ੍ਹਨ, ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਲਈ ਜਾਂ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣ ਲਈ। ਸਾਰੇ ਜੀਵਤ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਦੀ ਖਪਤ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਿਹਤਯਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਪਰਵਾਹ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੱਕਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਜਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਤਰੋ ਤਾਜ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹਨ – ਕੰਮ, ਵਿਸ਼ਰਾਮ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਦਾ ਉਚਿਤ ਸੰਤੁਲਨ ਹੋਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਫਰਨੀਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਤੋਸ਼ਜਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਥਕਾਵਟ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਰਾਹੀਂ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜੇਕਰ ਫਰਨੀਚਰ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੀ ਚੋਣ ਫਰਨੀਚਰ ਵਰਤਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਮ ਚੱਲਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਲੂ ਸਬੰਧੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੀਆਂ ਸਬੰਧੀ ਕਿ ਇਹ ਮੁਟਿਆਰਾਂ-ਔਰਤਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬਣਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦੀਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਚਾਨਣ ਪੱਖ ਦੀ ਤੀਜ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਗਿੱਧਿਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ, ਮਹਿੰਦੀ, ਚੂੜੀਆਂ ਤੇ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਬਣਾਉਟੀ ਤੀਆਂ ਤੀਜ ਨੂੰ ਜਾਂ ਏਕਮ ਤਿਥ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਾਉਣ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਸਾਰ ਹੀ ਭਰਨ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਪਿੱਪਲ-ਬਰੋਟਿਆ ਜਾਂ ਨਿੰਮਾਂ ਥੱਲੇ ਨਹੀਂ ਸਰਕਾਰੇ-ਦਰਬਾਰੇ ਜਾਂ ਕਾਲਜਾਂ-ਸਕੂਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਟੇਜਾਂ ਉੱਤੇ ਇਹ ਤੀਆਂ ਧਮਾਲਾਂ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰਨਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ‘ਕਿੱਟੀ ਪਾਰਟੀ’ ਕਰਕੇ ਤੀਆਂ ਮਨਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਦਰਾਂ-ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨ ਭਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤੀਆਂ ਦਾ ਬਦਲ ਕਿਵੇਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। ਇਹ ਤਾਂ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ’ਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜਾਹੋ-ਜਲਾਲ ਭਾਵ ਕੱਪੜਿਆਂ-ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਦਿਖਾ ਕੇ ਤੇ ਟੀ.ਵੀ.ਦੇ ਪਰਦੇ ਜਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ’ਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਝਾਂਜਰਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਿੱਟਿਆਂ ’ਤੇ ਪਹਿਨਿਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਬਦਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਝਾਂਜਰਾਂ ਦੀ ਛਣ-ਛਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਰੌਣਕ ਨੂੰ ਭਾਗ ਲੱਗਦੇ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਝਾਂਜਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਬਰਕਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਝਾਂਜਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੀ ਦੇ ਚੱਲਣ ਨਾਲ ਝਾਂਜਰ ਛਣਕਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤੁਰਨ ਲੱਗਿਆਂ, ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਨੱਚਣ ਲੱਗਿਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਪਹਿਨੀਆਂ ਝਾਂਜਰਾਂ ਛਣ-ਛਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਝਾਂਜਰਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਸੀ।

ਸਿਆਣਿਆਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਹੀ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਚਿੰਤਾ ਚਿਤਾ ਸਮਾਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਚਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਰ ਕੇ ਸੜਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਚਿੰਤਾ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਦਿਨ ਰਾਤ ਸੜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਲਗਪਗ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਚਿੰਤਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਚਿੰਤਾ ਉਸ ਬਿਨ ਬੁਲਾਏ ਮਹਿਮਾਨ ਵਾਂਗ ਹੈ ਜੋ ਆ ਤਾਂ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆ ਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇੱਕ ਸਫ਼ਰ ਵਾਂਗ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਮੁਸਾਫਿਰ ਹਾਂ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਤ ਤਕ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ ਤੁਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਰਸਤਾ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਚੁਣ ਲਿਆ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਚਾਹ ਕੇ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੇ।

ਅਜੋਕੇ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕਤਾ ਇੰਨੀ ਮਾੜੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ ਲੜਕੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਬਲਬੂਤੇ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੇ। ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋਣਾ ਕੋਈ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਆਖਰ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਕਿਸੇ ਅਰਥ ਤਾਂ ਲੱਗਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਔਕੜ ਜਾਂ ਤੰਗੀ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਹਿਜ ਚੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾ ਲੋਕ ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖਕੇ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਸ਼ਹਿਰੀਂ ਜਾ ਵਸੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਵੀ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪਿੰਡ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਪੈਂਟ-ਸ਼ਰਟ ਜਾਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਂਟ-ਕੋਟ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਾਦਰਾ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਚਾਦਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੋਂ ਆਏ ਲੋਕ ਹੀ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੈਂਪਲੇ, ਘੇਲ ਤੇ ਕਸੁੰਬੜੀ ਦੇ ਕੁਝ ਮਰਦ ਚਾਦਰੇ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕੋਈ ਮੁੰਡਾ-ਖੁੰਡਾ ਕਦੇ ਸ਼ੌਕੀਆ ਚਾਦਰਾ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਮਝਦੇ ਤੇ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ‘ਵੈਲੀ ਬਣਿਆ ਫਿਰਦਾ ਹੈ।’ ਕੋਈ ਸ਼ੌਕੀਨ ਗੱਭਰੂ ਕਿਸੇ ਮੇਲੇ ਜਾਂ ਵਿਆਹ-ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਚਾਦਰਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਚਿੱਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਲੈਂਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਆਮ ਪਹਿਰਾਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।